Tamtej Mszany nie ma już - Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu

Przed 1939 r. w Mszanie Dolnej mieszkała duża społeczność żydowska - ok. jedna czwarta, może nawet jedna druga mieszkańców wyznawała judaizm. Obok kościoła, w miejscu dzisiejszego Zespołu Szkół Miejskich nr 2, stała synagoga, czyli żydowski dom modlitwy. Nie pozostał dzisiaj po niej żaden ślad. Mszańscy Żydzi prowadzili wiele sklepów, zakładów rzemieślniczych, zajazdów. Wielu z nich było ludźmi wykształconymi, zamożnymi, lecz najwięcej - jak wszędzie - spotkać można było biednych, wielodzietnych rodzin. Żydowscy obywatele Mszany zasłużyli się dla naszego miasta - to oni otworzyli pierwszą bibliotekę publiczną oraz łaźnię, z których mogli korzystać wszyscy mieszkańcy. Byli filantropami, społecznikami. Tworzyli przepiękną muzykę.

W czasie wojny Niemcy, jak w wielu innych miejscach, wymordowali mszańskich Żydów. Pierwszą grupę, 22 (a może 24) osoby rozstrzelano 1. maja 1941 r. w tzw. Leszczynach, nad torami. Ich zbiorowa mogiła znajduje się przy ulicy Ogrodowej. Drugi raz dramat rozegrał się 19. sierpnia 1942 r. - na Pańskim zamordowano 881 obywateli Mszany Dolnej żydowskiego pochodzenia, w tym małe dzieci, starców, osoby chore, ciężarne kobiety. Także chrześcijan, którzy mieli żydowskie korzenie.

Właśnie ze względu na pamięć o nich wszystkich szkolna grupa teatralna "Emet" (hebr. prawda, wierność) w minioną środę (25. stycznia) podjęła próbę pokazania piękna żydowskiej kultury i religii, próbę przywołania choć na chwilę świata, który bezpowrotnie odszedł. Była więc i wspomnieniowa poezja, i żydowskie piosenki wykonane w języku polskim, jidysz oraz hebrajskim. Scenografię przedstawienia tworzyły reprodukcje dzieł żydowskich malarzy: Chagalla i Neumana, a także świeczniki (menory) i macewa - żydowski nagrobek, na którym widniał napis w języku hebrajskim: "Żydzi Mszany Dolnej. Pamiętamy!".

Jako gość honorowy do obejrzenia akademii zaproszony został pan Henryk Zdanowski, jeden z ostatnich świadków pamięci o przedwojennej Mszanie. To dzięki Jego wspomnieniom ten świat nie odszedł w całkowite zapomnienie.
Na koniec uroczystości świece na menorze, siedmioramiennym świeczniku, który jest symbolem judaizmu zapalili: Pan Henryk, Pani Dyrektor Elżbieta Magierska, przedstawiciele uczniów. Wszyscy wspólnie zaśpiewaliśmy także hebrajską modlitwę o pokój "Ose szalom bimromaw".

W sam Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu grupa uczniów naszej szkoły pod opieką p. mgr Kingi Antosz i p. mgr Urszuli Antosz-Rekuckiej, udała się na miejsca zbiorowych mogił, by zapalić tam symboliczne znicze, zanieść kamienie - żydowski znak pamięci o zmarłych, odmówić psalmy. Bo ci, którzy nie chcą pamiętać, skazują się na powtórkę z przeszłości. A przecież nie chcemy, by podobna tragedia kiedykolwiek jeszcze mogła się wydarzyć.

Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół nr 1 / Opracował (mr)